W mediach regularnie pojawiają się ostrzeżenia przed osobami wykorzystującymi mieszkania na wynajem do oszukiwania zainteresowanych. Jak sprawdzić, czy osoba pokazująca nam lokal może nim dysponować i podpisać umowę najmu jako wynajmujący?
Z reguły przyjmujemy za oczywiste, że osoba, która ma klucze, może dysponować mieszkaniem i je komuś pokazać, a nawet podpisać umowę najmu. Nie do końca jest to prawda. Umowę najmu po stronie wynajmującego powinien podpisać właściciel, czasem może on przekazać komuś innemu swoje prawa, ale powinno to być jasno pokazane np. w dokumencie pełnomocnictwa. Nie wystarczy, że ktoś ma klucz, a nawet ma dany adres jako swój adres zameldowania - to jeszcze nie oznacza możliwości podpisywania umów najmu. Czasem w celu weryfikacji, wzorem innych krajów europejskich, ktoś może pokazać rachunki za media ze swoim nazwiskiem, ale to nadal nie jest dowód na możliwość podpisania umowy najmu. Potrzebne są inne dokumenty do wglądu.
Sprawdzenie aktualnego właściciela i innych informacji o nieruchomości jest możliwe już od kilku lat: zdalnie, w wiarygodnym źródle, jedynie wymaga numeru księgi wieczystej. Potencjalny najemca nie musi czytać aktu kupna-sprzedaży albo wyroków sądu, może wejść na stronę Elektronicznych Ksiąg Wieczystych w Ministerstwie Sprawiedliwości (https://ekw.ms.gov.pl/) i po podaniu numeru zobaczy odpis aktualny, zawierający dane właściciela, opis nieruchomości, inne obciążenia.
W opisie nieruchomości znajdziemy podany metraż, liczbę i rodzaje pomieszczeń, możemy sprawdzić rok budowy. W dziale dotyczącym właściciela znajdziemy imiona, nazwiska, numery PESEL, czyli ogólnie dokładne dane do umowy najmu, opisujące właściciela - formalnie jedynego, który może nam zgodnie z prawem wynająć nieruchomość. Jeśli osoba, z którą mamy podpisać umowę nie jest właścicielem, to jest ona zobowiązana do pokazania nam dokumentów, które poświadczają zgodę na reprezentowanie właściciela w zakresie dysponowania nieruchomością.
Coraz częściej właściciele nie zajmują się sami swoimi nieruchomościami. Powody mogą być różne: mają po prostu za daleko, wolą przekazać to zadanie członkom rodziny mieszkającym w danym mieście albo profesjonaliście. Pośrednicy mają swoje formularze umów, ale zajmują się doprowadzeniem do zawarcia umowy najmu przez strony. Członkowie rodziny mogą mieć i okazać pełnomocnictwo notarialne od właściciela. Taka sytuacja automatycznie zmienia treść opisu strony wydającej mieszkanie w najem, co powinno być uwzględnione w umowie. Można spotkać umowy użyczenia mieszkania ze wskazaniem możliwości podnajmu. Czasem na podstawie pełnomocnictwa notarialnego może działać zarządca najmu mieszkań, ale w takiej sytuacji może to być zwykła umowa o zarządzanie. I w końcu jest wiele firm zajmujących się najczęściej najmem na pokoje, które mają z właścicielami umowy najmu, a z mieszkańcami podpisują umowy podnajmu.
Jeśli w umowie nie występuje bezpośrednio właściciel, to musimy wymagać okazania dokumentu, gdzie ten właściciel wskazuje inną osobę, która może dysponować mieszkaniem i podpisywać umowy najmu. Szczegóły tego dokumentu tj. data nadania i wygaśnięcia, personalia, czy zakres pełnomocnictwa, muszą być wskazane w umowie najmu.
Mieszkania i domy mogą należeć do osób fizycznych lub prawnych. Fizyczne osoby jest nieco łatwiej identyfikować w umowach, ale należy pamiętać, że jeśli w księdze jest więcej niż jedna osoba, to potrzebne są podpisy tych osób w umowie - lub pełnomocnictwa dla jednej osoby podpisującej za wszystkich. Dotyczy to małżonków, mieszkań podzielonych w postępowaniach spadkowych i innych sytuacji, kiedy mamy wielu właścicieli mających część lokalu. Firmy powinny mieć określoną osobę do podpisywania umów i reprezentacji, i tutaj znów należałoby sprawdzić, czy agent podpisujący jest do tego w swojej firmie upoważniony. W skomplikowanych przypadkach najmu warto poprosić o pomoc pośrednika, który standardowo weryfikuje stan prawny nieruchomości i osoby mogące nią dysponować.
Rzadko, ale zdarza się, że ktoś chce wynająć mieszkanie komunalne lub jego część, np. pokój. Niestety nie jest to legalne. Właścicielem nieruchomości jest gmina, a mieszkania są wynajmowane wyłącznie do zaspokajania własnych potrzeb mieszkaniowych, nie można ich podnajmować, nawet w części.
Czy umowa podpisana z osobą, która nie mogła dysponować mieszkaniem jest nieważna? Co jeśli na umowie jest podpis tylko jednego małżonka albo jednej z dwóch sióstr mających mieszkanie? Spory prawne można prowadzić długo i bardzo skomplikowanymi słowami, ale istnieje odpowiedź praktyczna i krótka: w Polsce prawo chroni lokatora. Nie można nikogo wyrzucić z dnia na dzień. Najłatwiejszą drogą jest więc o wyjaśnienie sprawy i jej wyprostowanie - poprzez podpisanie nowej umowy, porozumienia, lub czekanie na rozstrzygnięcia sądu.
Jeśli właściciel zmarł, to znika nam strona umowy. W takiej sytuacji też jednak nie trzeba się od razu wyprowadzać, ale spokojnie ustalić z potencjalnymi spadkobiercami nowy numer konta do wpłat czynszu. Czynsze będą stanowiły część masy spadkowej, warto zbierać potwierdzenia ich płatności, dokumenty dotyczące porozumienia o zmianie konta i lepiej przejąć opłacanie wszystkich rachunków, bo zanim nowy właściciel wyjaśni sytuację, możemy obudzić się w mieszkaniu bez prądu.
Sprawdzajmy przed podpisaniem umowy najmu z kim ją podpisujemy, czy ta osoba może dysponować nieruchomością, czy może nam pokazać dokumenty to poświadczające. Jeśli sytuacja nieruchomości jest skomplikowana, właściciel jest daleko, to czasem warto skorzystać z usług profesjonalisty i zatrudnić pośrednika nieruchomości. Oferty nieruchomości nie uciekają z rynku zbyt szybko, dlatego dobrze jest wszystko powoli wyjaśniać i nie chwytać zbyt szybko unikalnych okazji, które mogą być nie do końca legalne.
Treści na stronie simpl.rent są stanowiskiem autorów i nie stanowią porad prawnych ani opinii prawnych i nie mogą ich zastąpić. Należy pamiętać, że każdy przypadek powinien być traktowany indywidualnie, z uwzględnieniem okoliczności mu towarzyszących. W celu ustalenia stanu prawnego w indywidualnej sprawie zachęcamy do skorzystania z profesjonalnej pomocy prawnej.
